Cinsellik, anatomik cinsiyetimizin yanı sıra cinsel organlar, hormonlarla belirlenen cinsiyet ve üremeyi içerir. Çocukluk döneminde gelişmeye başlayan cinsel kimlik, cinselliğin önemli bir bölümünü oluşturur. Bedenen haz almayı içermesiyle birlikte fiziksel, duygusal ve ilişkilere yöneliktir. Ayrıca kişinin fiziksel yapısını, kendisi ile ilgili yargılarını, seçimlerini, başkalarıyla ilgili neler düşündüğünü ve yaşadığı çevresiyle anlamlandırmasını içerir.
Fark etmeden cinsellik hakkında yaptığınız yorumlar, söylemleriniz, bakış açınız ve değerleriniz çocukların cinsellikle olan ilişkilerini etkiler. Aynı zamanda çocukların kendi cinsiyetlerine ve karşı cinse olan düşüncelerine ve davranışlarına yansır. Cinselliği sağlıklı şekilde çocuklara tanımlanması, ilerleyen zamanlarda sağlıklı ilişkiler kurmasıyla oldukça bağlantılıdır. Cinsellik hakkında öğrendikleri bilgiler kendilerini iyi, sağlıklı ve normal hissetmelerine ya da utanmalarına, suçlu ve kötü hissetmelerine neden olur. Bu nedenle Prof. Dr. Bengi Semerci’nin Çocuklarımızla Cinsellik Hakkında Nasıl Konuşalım? kitabından yola çıkarak aşağıya sizin için birkaç madde hazırladık.

1. Çocuğunuzun yaşına, sürecine ve gelişimine uygun içerikte konuşmalar yaptığınızdan emin olun.
Genellikle cinsellikle ilgili sorular 4 yaşından itibaren çoğalmaya ve okul çağına yakın akıllarındaki soruların cevaplanmasıyla birlikte azalmaya başlar. Ergenlikte ise çocuk cinsellikle ilgili bilgileri çevresinden yani arkadaşlarından toplamaya çalışır. Çocuğunuzun yaşına göre ve gelişimiyle birlikte cinsellikle ilgili konuşmaların içeriği de değişecektir. Bir kez yapılıp sonra bitecek bir durum değildir. Bu yüzden bir kez konuşup kestirip atmak yerine çocuğunuzun gelişimini gözeterek cinsellikle ilgili bilgilerini yenilemek önemlidir. Ergenlik dönemindeki bir çocuğun size soru sormaması cinsellikle ilgili merakının olmadığı anlamına gelmez.

2. Cinsellik eğitimi anne ve baba tarafından verilmelidir. Çocuğun hemcinsinden bir kişi olması önemlidir.
Cinsellik eğitimi aile ile başlar. Çocukların her dönemde cinselliği öğrenebileceği en yakın kaynağı anne ve babalarıdır. Cinsellik eğitimi verirken çocuğun cinsiyetine uygun bir ebeveyni tarafından verilmesi oldukça önemlidir. Yani bir kız çocuğunun cinsellik ile ilgili sorularının anne tarafından cevaplanması çocuğun cinsellik hakkında konuşmasına güvenli bir alan sunacak ve cesaret bulmasını sağlayacaktır. Aynı şekilde bir erkek çocuğun babasıyla yapacağı konuşma bireyi rahat ve güvende hissettirecektir. Eğer anne ve baba ayrılmış ya da bir ebeveyn kaybının yaşanmış olması söz konusuysa çocuğa en yakın konumdaki bir hemcinsinden yardım istemek doğru olacaktır. Bir baba olarak kızınız size gelip çocuğun nasıl olduğuyla ilgili bir soru sorarsa cevaplamak için çırpınmak yerine “Bu sorunun cevabını annenin daha iyi verebileceğini düşünüyorum. Ona sormaya ne dersin?” diyerek anneye yönlendirme yapmak sağlıklı olacaktır.

3. Cinselliğin sadece beden ile ilgili olmadığını anlatın.
Çocuklarınıza cinselliğin sadece beden ve bedensel hazla ilgili olmadığını sevgiyle de bağlantılı olduğunu anlatın. Cinselliğin sorumluluk, yakınlık ve sevgiyle bağlantılı olduğunu vurgulamak, çocuğunuzun doğru eş seçimi yapmasına katkı sağlayacaktır.

4. Çocuğunuzun sorularına olabildiğince basit ve kısa cevaplar verin.
Cevaplarınızı çocuğunuzun yaşını göz önünde bulundurarak yapın. Çocuğunuzu ayrıntılarda boğmanıza gerek yoktur. Sadece sorusunun cevabını vermek yeterli olacaktır. Yaş düzeyinin ve gelişimin üstünde açıklamalar yapmak veya ayrıntıları anlatmak çocuğunuzu korkutacaktır. Ayrıca erken yaşta cinsellik hakkında aşırı uyarılma erken ve sağlıksız deneyimlere yol açabilir.

5. Çocuğunuzun sorularını sakinlikle cevaplayın. Cinsellik hakkında konuşmak zor olabilir fakat çocuğunuzla konuşurken rahat olmaya özen gösterin.
Bir ebeveyn olarak çocuğunuzla cinsellik hakkında konuşmak kaygı verici ve can sıkıcı bir durum olabilir. Bazen çocuğunuz tuhaf sorularla size gelebilir veya cevabını vermek istemeyeceğiniz soruları olabilir. Çocuğunuzu susturmak ve sorulardan kaçınmak isteyebilirsiniz. Bu nokta da susturmak yerine çocuğunuzun merakını anlamak, onun kaygısını azaltmak önemlidir. Sizin çocuğunuzla konuşmaktan kaçınmanız onun internetteki sağlıksız kaynaklara yönelmesine zemin hazırlayacaktır. Aynı zamanda çocuğunuz kendisine en yakın bir diğer kaynağa arkadaşlarına yönelecek ve arkadaşlarının yargılarını öğrenip ve benimseyecektir.

6. Çocuğunuza dokunmanın türlerini anlatın.
Sarılmanın dışında dokunmanın birçok türü vardır. Çocuğunuza yakınlarına ne şekilde dokunabileceği konusunda bilgi verin. Annenin göğsüne dokunmak veya babayla dudaktan öpüşmek isteyebilir, bunlara izin vermek çocuğunuzun yanlış bilgiyle dolmasına neden olabilir. Çocuğunuza bu davranışların dışında sevgiyi göstermenin başka yolları olduğunu göstermek ve sevgisinin anladığınızı, ancak onun yaşındaki çocukların ve ailelerinin sevgilerini farklı gösterdiklerini söylemek sağlıklı olandır. Babasını yanağından öperek de sevgisini gösterebileceğini açıklamak çözüm sunabilir.

7. Çocuğunuzun sorularını tam anladığınızdan emin olun ve yargılamak yerine onu anlamaya çalışın.
Çocuğunuzun sorusunu anladığınızdan emin olmak için sorduğu soruyu tekrarlayabilir veya ‘Bunu mu demek istedin?’ şeklinde karşılık verebilirsiniz. Örneğin çocuğunuza bebeğin dünyaya nasıl geldiğini mi yoksa bir bebeğin nasıl oluştuğunu mu merak ettiğini sorabilir, böylelikle sorduğu sorunun cevabını vermek konusunda emin olabilirsiniz. Aynı zamanda çocuğunuz size soru sorduğunda soruların saçmalığını düşünerek kestirip atmak yerine yargılamadan cevaplamak önemlidir. Böyle durumlarda çocuğunuzun en güvenli kaynağı sizsinizdir. Çocuğunuzu yargılamak, onun sizden uzaklaşmasına ve sizden çekinmesine neden olacaktır. Bu süreçte sizin çocuğunuz için yapabileceğiniz en iyi şey çocuğunuz soru sormak konusunda cesaretlendirmeniz ve onu desteklemeniz olacaktır.

8. Cinsel organların biyolojik isimleri kullanın.
Çocuklara bedenlerindeki organları öğretirken cinsel organın yerini anatomik ismiyle öğretin. Çocuğun dili döndüğü kadarıyla küçük yaşlardan itibaren cinsel organlarını biyolojik isimleriyle öğrenmesi ilerleyen zamanlarda çocuğun utanmadan cinsellik hakkında konuşmasına yardımcı olur. Erkek çocukların organı için penis, kız çocuklarının cinsel organı için vajina isimleri kullanmak en doğru tercih olacaktır.

9. Mahremiyeti ve gizliliği konuşun.
İnsanların özel zamanlara ihtiyaç duyduğunu anlamasını sağlayın. Eğer bir kapı kapalıysa kapıyı açmadan önce izin istemek için vurması gerektiğini öğretin. Aynı şekilde onun mahremiyetine de saygı gösterin. Odasının kapısına vurarak girin. Mahremiyet kadar gizliliğin ve sınırlarında önemli olduğunu bilmekte fayda vardır. Çocuklar sınırların nerede başlayıp nerede biteceğini bilmeyebilirler. Bu nedenle öğrenmeye ihtiyaç duyarlar. Onlara tuvaleti kullanırken kapıyı kapalı tutması gerektiğini, banyoda çıplak olabileceklerini ama okula giderken veya parkta oynarken giyinik olmaları gerektiğini öğretin. Çocuğunuza hangi bölgelerinin özel olduğunu ve onun izni olmadan bakılmaması veya dokunulmaması gerektiğini öğretmek de mahremiyeti ve sınırları için önemlidir. Kültürümüz gereği yakınlarımızla, akrabalar ve arkadaşlarımızla yakın temasta bulunan bir toplulukta yaşıyoruz. Çocuğunuza ilişkileri ne olursa olsun kimseyle fiziksel temasa zorlanmamaları gerektiğini vurgulamak gerekebilir. Sarılmak ve öpülmekten rahatsızlık duyabileceği durumlarda onu zorlamamak ve istemediği zamanlarda desteklemek uygun olacaktır. Vedalaşırken el sallamanın da bir seçenek olduğunu ve sarılmak yerine tercih edebileceğini söyleyebilirsiniz.
Yazan: Psk. Öznur Gündoğdu/Luna Psikoloji Danışmanlık Merkezi