Okul bir çocuğun evden sonra en çok vakit geçirdiği yerdir. Bu yüzden okula başlamak çocuğun hayatında önemli bir yere sahiptir. Bu yeni başlangıç çocuğun hayatına değişimi beraberinde getirir ve bu değişim yeni ortama uyum sağlama sürecini başlatır. Uyum sürecinin ilerleyişi çocuğun mizacı, yeni durumlarla baş etme şekli, aile ortamı ve çocuğun bağlanma stili gibi birçok faktöre bağlıdır. Uyum süreci çocuktan çocuğa değişmekle birlikte genellikle bir veya iki haftayı bulabilir. Bu süre zarfında ebeveynlerin çocuğun ihtiyacını gözeterek ilerlemesi önemlidir. Bu yüzden çocuğunuza okula başlama sürecinde aşağıdaki önerilere dikkat ederek bu süreci sağlıklı bir şekilde yönetmesine yardımcı olabilirsiniz.

Okula yeni başlayacak olan çocuğunuza uyum sürecinde ebeveyn olarak nasıl yardımcı olabilirsiniz?

– Çocuğunuzu onu okulda neyin beklediği hakkında bilgilendirin.
Her çocuk az çok okulla ilgili bir şeyler duymuş, bir şekilde bilgi edinmiştir. Siz yine de okulun nasıl bir yer olduğunu anlatarak başlayabilirsiniz. Çocuğunuz eğer oryantasyona katılmadıysa okul öncesi küçük bir gezi düzenleyip bilgi edinmesini sağlayabilirsiniz. Bu gezi sırasında olabildiğince olumlu konuşmak önemlidir. Aynı zamanda hangi günler okula gitmesi gerekiyor, hangi günler tatil ve evde sizinle vakit geçireceği hakkında bilgi verebilirsiniz. Bu süreci bir oyuna çevirebilir çocuğunuzla birlikte ailece vakit geçireceğiniz bir aktiviteye dönüştürebilirsiniz. Evde masa ve sandalyelerle okul sürecini anlatan bir oyun simülasyonu oluşturabilirsiniz. Ders saati, yemek arası, teneffüs saati, oyun zamanı gibi bölümlere ayırarak geçireceği bir gün canlandırabilirsiniz. Bu durum çocuğunuzun okulla ilgili olumlu duygularını pekiştirecektir. Çocuğunuzun sorularını geçiştirmeden olabildiğince açıkça cevaplayın. Unutmayın ki, çocuklar okul hakkında ne kadar çok şey bilirse uyum süreci de o kadar kolay olur.

– Öğretmenlerini çocuğunuz hakkında bilgilendirin.
Çocuğunuzun rutinlerini öğretmenlere anlattığınızda hem çocuğunuzun hem de öğretmenin işini kolaylaştırmış olursunuz. Nelerden hoşlanıp hoşlanmadıkları, stresli durumlarla nasıl başa çıktıklarını, sakinleşmek için uyguladığınız teknikleri, hastalıkları, varsa kullanması gereken ilaçları ve diğer önemli gördüğünüz bilgileri paylaşabilirsiniz. Bu sizin endişelerinizi azaltmaya da yardımcı olacaktır.

– Bu sürece çocuğunuzu da dahil edin.
Okul seçiminde onun tercihlerini de göz önünde bulundurun. Çocuğunuzun düşüncelerini sormak, onun bakış açısını anlamaya çalışmak uyum sürecine katkı sağlayabilir. Alışverişe birlikte çıkabilir, ona seçenekler sunabilir ve seçimler yapmasına izin verebilirsiniz.

– Favori oyuncağını yanında götürmesine izin verin.
İlk başlarda evinizden favori oyuncağını veya sevdiği bir battaniyeyi yanında getirmesine izin vermek çocuğun kolay ve sakin bir geçiş yapmasına yardımcı olur.

– Sıcak ve kısa bir vedalaşma yapın.
Çocuğunuzla vedalaşıp, onu okul bitiminde alacağınıza dair güvence verin ve anlayabilecekleri bir şekilde saat kaçta geleceğinizi söyleyin. Bir veda rutini oluşturmak hem sizin için hem çocuğunuz için bu süreci daha eğlenceli hale getirebilir. Okula giderken sevdiğiniz ortak şarkılardan bir çalma listesi dinlemek, sevgi sözcüklerinden oluşan bir tekerleme söylemek veya size özel olan bir veda hareketi oluşturmak buna örnek olabilir. Bu nokta da en önemlisi tutamayacağınız sözler vermeyin. Onu almaya döneceğinizi söylüyorsanız, bunu yapmakta fayda vardır. Uyum döneminde çocuğunuzun size olan güvenini sarsmamak önemlidir. Ayrıca tüm çocukların aileleri tarafından alınmak için geleceklerini söyleyebilir, böylece diğer çocukların yalnız kalmayacaklarını anlatarak rahatlamalarını sağlayabilirsiniz.

– Çocuklar ebeveynlerin duygusal durumlarını hissederler. Bu yüzden sizin de sakinkiğinizi korumanız ve duygularınızı yönetebilme beceriniz önemlidir.
Okula başlaması konusundaki kaygılarınızı bakım veren olarak çocuğun yanında konuşmaktan kaçınmalısınız. Evet, bu süreç çocuğunuzun hayatı kadar sizin de hayatınıza değişimi beraberinde getiriyor olabilir. Çocuğunuz hakkındaki endişeleriniz artabilir veya ondan ayrılmak zor olabilir. Korkularınızı ve endişelerinizi kontrol altına almak önemlidir. İlk günün verdiği heyecanla evden ayrılırken kendinizi bir kaosun içinde bulmaktan kaçının. Ayrılırken stressiz ve sakin bir ortam sunmak uyum sürecine olumlu etkisi olacaktır. Şunu hatırlamakta fayda vardır; siz ne kadar sakin olursanız, çocuğunuz bu yeni zorluk karşısında o kadar kendinden emin hissedecektir.

– Aile ortamındaki düzeni koruyun.
Uyum süreci her çocuk için bir miktar stresi de beraberinde getirir. Dolayısıyla rahat bir aile ortamına sahip olmak bu dönem için daha da önemlidir. Okulla birlikte ev değişimi, şehir veya bakıcı değişimi, ebeveynlerin boşanma süreci ve yeni bir kardeş doğumu gibi çocuk için zor olan durumları aynı döneme denk getirmemeye özen gösterin.

– Cezalandırmayın veya fazla ödüllendirmekten kaçının.
Çocuğunuz okula gitmek istemiyor diye cezalandırmayın. Bu durum adaptasyon sürecini ve çocuğunuzun okulla ilgili düşüncelerini de olumsuz etkiler. Aynı şekilde çocuğunuzu okula gitmek için ödüllendirmek, anlık olarak motivasyon sağlasa da bir zaman sonra etkisini yitirecektir. Aynı zamanda çocuğunuzu kıyaslanmaktan, eleştirmekten ve baskı yapmaktan kaçının. Unutmayın ki her çocuğun adaptasyon süreci farklı olacaktır. Uyum sürecinde çocuğunuzun psikolojisini ve çevresel faktörleri göz önünde bulundurun.

– Çocuğunuzda gerileyici davranışlar olabilir. Bunu göz önünde bulundurun.
Çocuğunuzun rutinin değiştiren bir durumdur. Bu yüzden normalde olduğundan daha farklı davranışlar gösterebilir. Sizinle daha çok vakit geçirmek isteyebilir. Uyku düzeninde değişmeler ve yemek yeme alışkanlığında farklılıklar olabilir. Okula gitmemek için ağlayabilir ve öfkeli veya saldırgan davranışlar gösterebilir. Bu durumda okula gitmemeyi asla bir seçenek olarak sunmamalı, gitmesi konusunda kararlı olduğunuzu belirtmelisiniz. Davranışlarını anlayışla karşılamalı ve gitmemesi için davranışlarının bir çözüm oluşturmadığını anlamasını sağlamalısınız.

– Uyum süreci için bir uzmana danışabilir, birlikte bu süreci güvenle yönetebilirsiniz.
Uyum doğrusal bir süreç değildir. Zaman zaman zorlanabilir, kendinizi yorulmuş hissedebilirsiniz. Endişelenir büyüyebilir, ne yapacağınızı bilemeyebilirsiniz. Çocuğun da sizin de bu sürece alışması sırasında kaygılanması doğaldır. Ancak bu süreç daha uzun sürerse, ayrılık kaygısı, veya okula başlamakla ilgili uyum dışında başka bir rahatsızlığı gibi bir durumdan şüphelenebilirsiniz. Böyle durumlarda bir uzmana danışmak uyum sürecinde size ve çocuğunuza izleyebileceğiniz güvenli bir yol sunacaktır.